زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

بی اختياری ادرار در كودكان

بی‌اختیاری ادرار، به خروج مكرر ادرار در لباس یا رختخواب گفته می‌شود كه معمولا به صورت شب ادراری است. تقریبا 15 درصد بچه‌های طبیعی تا 5 سالگی دچار شب ادراری می‌شوند، اما وجود شب ادراری پس از این سن معمولا طبیعی نبوده و باید بررسی شود. شب ادراری در پسرها شایع‌تر از دخترهاست و به طور كلی دختران نسبت به پسران زودتر قادر به كنترل ادرار خواهند بود.

انواع بی‌اختیاری ادرار:

1- كودك فقط در شب و هنگام خواب دچار بی‌اختیاری ادرار می‌گردد. 80 درصد مواد بی‌اختیاری به این شكل وجود دارد.

2- كودك فقط در روز دچار بی‌اختیاری می‌گردد.

3- كودك هم شب و هم روز دچار بی‌اختیاری می‌گردد.

در صورتی كه كودك هیچ‌وقت كنترل ادرار را فرا نگرفته باشد (بی‌اختیاری اولیه) و اگر كودك از ابتدا قادر به كنترل ادرار بوده و بعد مبتلا به بی‌اختیاری ادرار گردد (بی‌اختیاری ثانویه) نامیده می‌شود.

علل بروز شب ادراری:

1- ناپایداری مثانه: كاهش ظرفیت مثانه و در نتیجه تخلیه زود به زود ادرار در بعضی از كودكان مبتلا به (بی‌اختیاری در شب و روز) دیده شده است.

2- تاخیر در تكامل مغزی: كنترل ادرار یعنی تكامل مغز برای اینكه بتواند دریچه پیشابراه را كه درست زیر مجرای خروجی مثانه قرار دارد به اراده شخص منقبض یا شل كند و در نتیجه تخلیه ادرار با اراده و خواست شخص انجام می‌شود. این در واقع بخشی از تكامل عمومی كودك است و باید به تدریج كسب شود. عوامل داخلی یا خارجی می‌توانند این بخش را به تاخیر بیندازند در نتیجه كودك به علت تاخیر در تكامل مغزی قادر به كنترل صحیح ادرار خود نیست.

3- ارث: احتمال بروز این پدیده در كودكانی كه والدین آنها شب ادراری داشته‌اند بیشتر است.

4- خواب: بعضی‌ها عقیده دارند شب ادراری به این دلیل اتفاق می‌افتد كه كودك خواب عمیق‌تری نسبت به سایر كودكان دارد در نتیجه متوجه پر بودن مثانه و خروج ادرار نمی‌شود.

5- مسائل روانی: فقط 20 درصد موارد یافت شده است هر چه شب ادراری در سنین بالاتر باقی بماند احتمال علل روانی افزایش می‌یابد.

علل عضوی: در صورت وجود اختلال عضوی در دستگاه ادراری عمدتا كودك دچار (بی‌اختیاری در روز) و (بی‌اختیاری اولیه) می‌باشد.

توضیحات: با توجه به طبقه‌بندی كلی علل شب ادراری مواردی از همراهی شب ادراری با سایر اختلالات نظیر پیش فعالی، تاخیر تكاملی، كم توجهی بیماری‌های جسمی مانند دیابت، كم كاری تیروئید و... دیده می‌شود هر چند به نظر می‌رسد درصد بسیار كمی از كودكان مبتلا به شب ادراری، این مشكلات را داشته باشند.

درمان:

بی‌اختیاری ادرار معمولا با گذشت زمان بهبود می‌یابد. 99 درصد از بچه‌های مبتلا به شب ادراری تا سن 15 سالگی بهبود خواهند یافت. هر چند در صورت وجود اختلال عضوی دستگاه ادراری، بهبود بی‌اختیاری مستلزم درمان و رفع اشكال عضوی است. چندین روش درمانی برای شب‌ ادراری وجود دارد كه با موفقیت‌هایی نیز همراه بوده است. ابتدا لازم است آموزش مناسب آداب تخلیه همراه با تشویق از طرف والدین به خصوص در كودكانی كه بی‌اختیاری اولیه دارند صورت گیرد. تهیه یادداشت از وضعیت كنترل ادرار كودك هم برای تعیین وضعیت اولیه اختلال و هم پیگیری پیشرفت كودك كمك‌كننده است.

محدود ساختن مصرف مایعات از ساعت عصر به بعد و بیدار كردن شبانه كودك برای رفع ادرار می‌تواند مفید واقع شود.استفاده از تشك‌‌های مخصوص كه با رسیدن اندك رطوبت به آن زنگ می‌نند، سبب بیداری كودك هنگام شروع دفع و كنترل آن می‌شود زمانی كه این كار برای چند روز تا چند هفته تكرار شود به تدریج كودك با زمان پر شدن مثانه‌اش آشنا می‌شود و می‌تواند به طور ارادی اقدام به دفع ادرار كند. این روش معمولا به نتیجه می‌رسد اما هزینه آن نسبتا گران است.از داروها معمولا به ندرت و به عنوان آخرین روش درمان و در موارد شدید استفاده می‌شود.

احتمال عدم تحمل دارو و عود شب ادراری با قطع دارو وجود دارد.ایمی‌پرامین یكی از معروف‌‌ترین داروها در شب ادراری كودكان است كه بسیاری از بزرگسالان از آن به عنوان ضدافسردگی استفاده می‌كنند داروی دیگر اسپری یا قرص DDAVP است كه در واقع یكی از هورمون‌های طبیعی بدن به نام وازوپرسین یا هورمون آنتی دیورتیك است كه به طور طبیعی از غده هیپوفیز ترشح می‌شود.

اگرچه این داروها هر دو داروهای موثر و موفقی بوده‌اند اما این مشكل را دارند كه اثر آنها تنها تا زمان ادامه مصرف دارو تداوم پیدا می‌كند. در واقع قطع مصرف این داروها با میزان بالای عود شب ادراری و بازگشت مشكلات ناشی از آن همراه است. به همین دلیل پزشكان به طور كلی ترجیح می‌دهند كه در قدم اول، مشكلات این كودكان را با روش‌های غیردارویی برطرف كنند و درمان دارویی را تنها برای كودكانی نگه دارند كه اقدامات محافظه‌كارانه و غیردارویی در آنها با شكست مواجه شده است.

نكاتی برای والدین كودك:

 به كودك خود اطمینان خاطر دهید كه این مشكل برای سن او طبیعی است و گناه و تقصیری ندارد.

 به كودك بفهمانید كه می‌دانید او این كار را از عمد انجام نمی‌دهد و بنابراین نباید نگران و ناراحت باشد.از تنبیه یا سرزنش كردن كودك به شدت خودداری كنید.

 مراقب باشید بچه‌های دیگر خانواده، كودك را به علت این مشكل مسخره نكنند.

 اجازه ندهید طی یكی دو ساعت مانده به زمان خواب، كودك مقدار زیادی مایعات بنوشد.

 كودكتان را كمك كنید كه بلافاصله قبل از خواب به دستشویی برود و ادرار كند (هر چند ممكن است مقدار آن كم باشد).

 روی تختخواب كودك (و در اصل روش تشك او) را با یك پوشش پلاستیكی بسیار نرم و ظریف بپوشانید و برای اینكه ناراحت نشود، روی آن یك ملافه بكشید. با این حساب در هنگام وقوع شب ادراری، شما فقط مجبور می‌شوید كه یك ملافه و یك پوشش پلاستیكی نازك را عوض كنید نه كل تشك كودك را اجازه بدهید در زمان تعویض كردن ملافه و رختخواب خیس شده، كودك هم به شما كمك كند.

 با كودك تمرین كنید كه طی خواب، هر دو تا سه یك بار بیدار شود به دستشویی برود و مثانه خود را تخلیه كند.

 با راهنمایی یك پزشك متخصص اطفال، تمرین‌های تقویت‌كننده عضلات مثانه را به كودك خود یاد بدهید.