خوراك‌های رژيمی ويژه اختلال بیش فعالی و کم توجهی در کودکان
قطعا همه شما خوانندگان عزیز در طول زندگی خود با کودکان بی‌قرار و بیش‌فعال مواجه شده‌اید. این کودکان اغلب هم باعث آزار خود و هم اطرافیانشان می‌شوند. آنها معمولا در مدرسه باوجود هوش مناسب و گاها بالایی که دارند، به عدم تمرکز کافی دچار و نهایتا با افت تحصیلی مواجه می‌شوند. معیار تشخیص اختلال بیش فعالی عبارت است از پرتحرکی، جنب و جوش ناگهانی، توجه کمتر، تحمل کمتر در برابر محرومیت، عدم تمرکز و شروع قبل از 7 سالگی. کودکان بیش فعال معمولا قادر نیستند به راحتی در مکانی آرام بنشینند، مرتب روی صندلی خود تکان می‌خورند، در جاهای غیر مناسب می‌دوند، پرحرف هستند و نمی‌توانند فعالیت کم سر و صدا انجام دهند و دائم سر کلاس تقاضای خروج دارند .
فاکتورهای زیادی به عنوان عوامل تشدیدکننده این اختلال در کودکان پیشنهاد می‌شوند از جمله رنگ‌ها و طعم دهنده‌های مصنوعی، قندها، تغییرمتابولیسم اسیدهای چرب و انواع آلرژی‌ها.
طی سالیان گذشته معالجات تغذیه‌ای ازجمله رژیم Feingold، حذف قندها، رژیم‌های غذایی حذفی آلرژی و مکمل یاری ویتامین‌ها و اسیدهای چرب ضروری مطرح شده‌اند.
نکات کلیدی تغذیه‌ای برای کودکان بیش فعال
رژیم غذایی در کنترل بیش فعالی بسیار مهم است. به طوری که مطالعات نشان داده‌اند خیلی از موارد بیش فعالی ناشی از حساسیت‌های غذایی می‌باشد که حذف آن در کاهش این عارضه بسیار مفید است. پرهیز از مصرف غذاهای آماده، شكر، نوشابه و شیرینی‌جات در این زمینه بسیار موثر می‌باشد.
کاهش چربی غذا و کاهش مصرف فست فود‌ها می‌تواند به این کودکان کمک نماید.
بادام، کشمش، هلو، آلوبخارا، پرتقال، گوجه‌فرنگی و خیار هم که حاوی ماده‌ای به نام سالیسیلات هستند، باید تا حد ممکن از رژیم غذایی این کودکان کاسته یا گاهی اوقات حذف شوند.
آلودگی هوا و مسمومیت با فلزات سنگین مثل سرب و ... می‌تواند عدم تمرکز و یادگیری در این کودکان را تشدید نماید.
رنگ غذایی نارنجی که به صورت رنگ غذایی افزودنی مصرف می‌شود نیز در بیش فعالی مؤثر است. این ماده در غذاهای آماده بسته‌بندی‌شده، آدامس، شکلات، سُس‌های آماده، دسرها و کنسروها و رنگ زعفران موجود است.
نوشابه‌های گازدار قادرند تعادل کلسیم و فسفر بدن را به هم زده و منجر به تشدید بیش فعالی و بی‌قراری در این کودکان گردند.
قهوه، چای، کولا و سایر نوشیدنی‌های حاوی کافئین نیز ممکن است علائم این بیماری را تشدید کنند.
لازم به ذکر است که برخی مطالعات می‌گویندکه کمبود برخی مواد غذایی نیز می‌تواند منجر به تشدید بیش فعالی کودکان گردد. این مواد عبارتند از:
- آهن: کمبود آهن دقت و تمرکز را به میزان قابل توجهی کاهش می‌دهد.
- اسیدهای چرب مفید امگا 3 و امگا 6: تحقیقات بسیاری نشان داده‌اند که غلظت این اسیدهای چرب در این افراد به مقدار زیادی پایین‌تر است و این کودکان، علائم کمبود اسیدهای چرب ضروری مانند تشنگی زیاد را نشان می‌دهند. کنجد، تخم کدو تنبل و تخم آفتابگردان منابع خوبی از اسیدهای چرب امگا 6 و ماهی آزاد و ساردین، از منابع خوب اسیدهای چرب امگا 3 می‌باشند.
- منیزیم: برخی بررسی‌ها نشان داده‌اند که کمبود منیزیم اغلب در بیش‌فعالان دیده می‌شود و با دریافت آن بیش فعالی بطور قابل ملاحظه‌ای کاهش می‌یابد. منابع غذایی منیزیم عبارتند از: مغزها، حبوبات، غلات آسیاب نشده و سبزیجات با برگ تیره.
- روی: در سرم افراد مبتلا به بیش فعالی کم است که می‌تواند ناشی از کاهش دریافت یا جذب آن باشد.
- ویتامین B6 : یک کوفاکتور برای مسیرهای متابولیکی اسیدهای آمینه، شامل مسیرهای دکربوکسیلاسیون برای دوپامین، آدرنالین وسروتونین می‌باشد. در نتیجه ویتامین‌های گروه B سبب بهبود رفتار در برخی کودکان مبتلا به ADHD شده است.
- کلسیم: می‌توان با تنظیم یک برنامه مناسب حاوی کلسیم مثل شیر، پنیر، کشک، ماست و سبزیجات برگ سبز کمبود این ماده را برطرف کرد.
خوراك حبوبات و براكلی
مواد لازم برای 1 تا 2 نفر
نخود .................................1 قاشق سوپخوری..........................50 كیلوكالری
لوبیا چیتی..........................1 قاشق سوپخوری..........................50 كیلوكالری
جو پوست كنده...................یك‌دوم قاشق سوپخوری....................30 كیلوكالری
عدس ..............................1 قاشق سوپخوری..........................45 كیلوكالری
برنج قهوه‌ای......................1 قاشق سوپخوری..........................50 كیلوكالری
سبزی آش....................100 گرم............................................30 كیلوكالری
گلچه‌های كلم براكلی .....50 گرم ............................................15 كیلوكالری
كشك...........................به میزان لازم
* تره، شوید، جعفری، اسفناج و كمی گشنیز
روش تهیه:
نخود و لوبیای خیسانده را با هم بپزید. جو را از 2 ساعت قبل بخیسانید و آبكشی كنید. سپس آن را بپزید. عدس را نیز بطور جداگانه بپزید. اكنون در قابلمه مناسبی همه مواد پخته شده را با هم مخلوط كنید و برنج و سبزی را نیز بیفزایید. به میزان لازم آب به این مواد اضافه نمایید و صبر كنید تا بپزد. در اواخر پخت گلچه‌های براكلی را اضافه كنید و خوراك را از روی حرارت بردارید. این غذا را با كشك میل نمایید.
نكات مهم
افزایش دریافت پروتئین مثل گوشت‌ها، تخم مرغ و حبوبات به جای کربوهیدرات و چربی می‌تواند بسیار برای این کودکان مفید باشد.
مصرف صبحانه می‌تواند به این کودکان در افزایش تمرکز وکنترل نوسان قندخون و رفع بسیاری از کمبودها كمك نماید.
کنسروها و مرباهای آماده به دلیل وجود نگهدارنده فراوان در این کودکان بهتر است حذف گردد.
این کودکان بهتر است کربوهیدرات‌های ساده و کربوهیدرات‌هایی را که قند خون را سریعا افزایش می‌دهند مثل قند، شیرینی، هندوانه و موز بسیار کم مصرف نمایند و به جای آن از مواد غذایی مثل برنج قهوه‌ای و نان‌های قهوه‌ای مخصوصا نان جو استفاده نمایند.
برخی از مطالعات نشان داده‌اند که مصرف شکر ممکن است سطح آدرنالین خون را در کودکان به میزان 10 برابر افزایش دهد، بنابراین بین رفتارهای خشونت‌آمیز و دریافت شکر، ارتباط مستقیم وجود دارد.
