زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

بلع مواد سوزاننده در كودك

کودکان کنجکاون همواره گوشه وکنار خانه را در پی کنجکاوی کودکانه‌شان جستجو می‌کنند و با حواس پنجگانه‌شان این دنیای پر رمز و راز را کشف کرده از زندگی لذت می‌برند؛ اما...

«تمنا» یکی از همین کودکان معصوم است که بارها وبارها در بیمارستان بستری شده و با چشم‌های کوچک اما زیبایش ملتمسانه از پزشکان می‌خواهد تا کاری کنند که یک لقمه غذا با دلی خوش از گلوی او پایین برود.

«تمنا» شش ماه قبل اشتباهی و از سر کنجکاوی در ظرف لوله بازکن را باز کرده و آن را سرکشیده بود و به دنبال این اتفاق دچار سوختگی شدید مری شد. او تاکنون بارها مورد اندوسکوپی قرار گرفته تا شاید بشود با بالون مری تنگش را لااقل آنقدر باز کرده که خودش بتواند به راحتی غذا بخورد؛ اما نشد که نشد و اکنون چاره‌ای جز جراحی باقی نمانده است.

این سرگذشت دردناک کودکان بسیاری است که به دلیل ناآگاهی خانواده‌ها لذت زندگی را از دست می‌دهند!

بلع مواد سوزاننده و خطرات

بلع مواد سوزاننده اسیدی یا قلیایی در کودکان1 تا 5 ساله شایع‌تر است. براساس پژوهش‌های انجام شده میزان بروز سوختگی مری ناشی از مواد سوزاننده، 8/15 مورد به ازای هر ده هزار نفر است. عوارض بلع مواد سوزاننده در کودکان از سوختگی سطحی تا تنگی شدید مری و اقدامات اندوسکوپیک و جراحی‌های متعدد متعاقب آن، سوراخ شدگی دستگاه گوارش و افزایش احتمال بدخیمی‌های گوارشی و... متفاوت می‌باشد. مواد اسیدی به خاطر داشتن مزه بد و انعقاد بافتی در محل تماس نسبت به قلیاها آسیب کمتری ایجاد می‌کنند. به عبارت دیگر، مواد قلیایی بی‌مزه هستند و نفوذ بافتی بیشتری نسبت به اسیدها دارند و در نتیجه آسیب بافتی شدیدتری ایجاد می‌کنند؛ اما به هر شکل، اسیدها و قلیاها در صورت بلع آسیب جدی به دستگاه گوارش به‌ویژه مری وارد می‌سازند. محلول‌های لوله بازکن، آب باطری، ضدعفونی‌كننده‌ها، مایعات سفیدکننده، شوینده‌ها، جوهرنمک و... جزء مواد سوزاننده‌ای هستند که به طور نسبتاً شایع در کودکان باعث سوختگی مری می‌شوند. سوختگی‌های شدید به دنبال بلع لوله بازکن‌ها، آب باطری و چنته (ترکیب جامد قلیایی قوی که به عنوان لوله بازکن به كار می‌رود) شیوع بیشتری دارند. بلع سفیدکننده‌های خانگی (وایتکس)، شامپو و کف صابون در مقادیر کم آسیب چندانی به دستگاه گوارش وارد نمی‌سازد؛ اما در هر حال  این کودکان نیز در اولین فرصت باید توسط پزشک معاینه شوند.

علائم

بلع مواد سوزاننده در کودکان اغلب به طور اتفاقی روی می‌دهد. علائم شامل آبریزش دهان، بیقراری، بلع مشکل یا دردناک، استفراغ خونی یا غیرخونی، دردشکم و سوختگی دهان و لب‌هاست. نکته قابل توجه اینکه ممکن است زخم و التهاب چندانی در اطراف دهان و لب‌ها یا داخل دهان کودک دیده نشود، اما هم‌زمان، سوختگی شدید مری وجود داشته باشد و لذا هرچه سریعترکودک نزد پزشک برده شود.

اقدامات لازم

 به محض وقوع حادثه، والدین باید کودک را به مراکز درمانی انتقال دهند.

 تا قبل از رسیدن به مراکز درمانی، در صورت وجود سوختگی در سطح بدن و اطراف دهان و لب‌ها بهتر است پوست آن محل با آب فراوان شستشو داده شود.

 از وادارکردن کودک به استفراغ اکیداً خودداری شود، زیرا این اشتباه می‌تواند باعث آسیب بیشتر شود.

 از خوراندن موادی مانند نوشابه، آب پرتقال و... با هدف خنثی ساختن ماده بلع شده اجتناب گردد.

 بهتر است والدین ظرف یا بروشور ماده بلع شده را با خود به مرکز درمانی ببرند تا پزشک بتواند با شناخت دقیق‌تر، تصمیم مناسب‌تری برای کودک بگیرد.

 در اغلب موارد، پس از ساعات اولیه (12 تا 36 ساعت پس از حادثه) به منظور تشخیص وسعت و شدت آسیب، کودک تحت اندوسکوپی قرار می‌گیرد و بسته به شدت سوختگی سایر اقدامات درمانی انجام خواهد شد. آنچه والدین در این ساعات پر تنش باید بدانند، این است که دادن هرگونه ماده غذایی تا زمان اندوسکوپی ممنوع است.

پیشگیری

موثرترین اقدام در مورد بلع موادسوزاننده توسط کودکان، پیشگیری از وقوع آن است. با توجه به اهمیت موضوع در بسیاری از مراكز خدماتی ملی مسمومیت، اطلاعاتی تخصصی در اختیار مردم و كادر پزشكی قرار می‌دهند. بعضی كشورها قوانینی مبنی بر محدودیت غلظت مواد سوزاننده در محصولات خانگی وضع نموده‌اند.  در بعضی از كشورها كاهش غلظت محصولات خانگی سوزاننده به كمتر از 10 درصد و ساخت ظروف مقاوم كه استانداردهای لازم را داشته باشد و به راحتی درِ آن‌ها توسط اطفال باز نشود، قانونی اجباری است؛ اما در كشورهای در حال توسعه هنوز قوانینی در این زمینه وجود ندارد.

 با توجه به این كه بلع مواد سوزاننده در كودكان به راحتی قابل پیشگیری است، لازم است اهمیت مسئله برای پزشكان و كادر درمانی و عامه مردم و خانواده روشن شود. رسانه‌ها، روزنامه، رادیو و تلویزیون می‌توانند نقش بسزایی در افزایش آگاهی و نحوة برخورد با مسمومین، به ویژه مسمومیت با مواد اسیدی داشته باشند.

 تولیدکنندگان محصولات خانگی باید موظف گردند که این محصولات را با غلظت مناسب و در ظروف استاندارد که درب آنها به راحتی قابل باز شدن توسط کودکان نباشد، روانه بازار کنند. این محصولات برخلاف آنچه در حال حاضر مشاهده می‌شود، باید دارای برچسب حاوی اطلاعات کافی و شفاف درباره خطرات تماس با ماده و نیز علامت واضح و هشداردهنده باشند.

 والدین کودک باید این مواد را در ظروف کاملا دربسته (در صورت امکان در ظروف مخصوصی که درب آنها قابل بازشدن توسط کودک نباشد) و دور از دسترس کودکان نگهداری کنند.

 جابه‌جا کردن این مواد و ریختن آنها در ظروف دیگر (نظیر بطری نوشابه) یکی از عواملی است که بارها و بارها به بلع اشتباه این مواد توسط کودکان معصوم منجرشده و لذا خانواده‌ها باید جدا از این امر اجتناب ورزند.

 بازی کردن کودکان در مکان‌های دور از مراقبت مستمر والدین، نظیر پارکینگ و انباری نیز از جمله عواملی است که موجب بلع مواد سوزاننده توسط کودکان می‌شود. توجه خانواده‌ها به این نکته کوچک اما مهم، می‌تواند از وقوع اینگونه حوادث دردناک تا حدودی بکاهد.