زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

سينوزيت در كودكان

سینوزیت حاد و مزمن از شایع‌ترین بیماری‌‌های كودكان است كه با ناراحتی قابل توجهی همراه می‌باشد. در مطالعات مختلف این موضوع به اثبات رسیده كه در ارزیابی كیفیت زندگی، سینوزیت در زندگی كودكان و خانواده‌های آنان تأثیر بیشتری نسبت به آسم، روماتیسم مفصلی و سایر بیماری‌های مزمن دارد. با توجه به اهمیت سینوزیت در كودكان در شماره قبل نشریه به عوامل و عفونت‌های ویروسی، لوزه سوم و سینوزیت پرداختیم در ادامه مطالب گفته شده به مصرف آنتی‌بیوتیك و راه‌های پیشگیری از سینوزیت خواهیم پرداخت. امیدواریم كه این مطالب مفید و سودمند واقع شود.

سیتی اسكن

در موارد محدودی ممکن است سیتی اسکن جهت بررسی اختلالاتی كه خطر بروز عوارض را افزایش می‏دهند و نیز جهت تعیین وسعت بیماری انجام ‏گردد. سیتی اسکن بهتر است پس از یك دوره درمانی كامل شامل آنتی‏بیوتیك‏‌ها و اسپری بینی به مدت حداقل چهار هفته، انجام شود. تفسیر یك سیتی اسکن مشکل دار كه بدون درمان طبی قبلی انجام شده باشد، ممکن است اشتباه برانگیز باشد. والدین مستاصل نباید اصرار بر انجام جراحی بر روی كودكی كه سیتی اسکن وی بیماری را نشان می‏دهد داشته باشند.

بهترین راه برای پیشگیری از این موضوع، آگاه بودن والدین قبل از انجام  سی‌تی اسکن نسبت به‌این واقعیت است که در صورت نداشتن معیار‌های لازم در معاینه اندوسکوپیک، ضرورت جراحی منتفی می‌شود. در‌این حالت باید در نظر داشت که پزشک کودک را باید معالجه کند نه سیتی اسکن کودک را. كشت ترشحات حفره بینی در كودكان بی‌فایده است و تجویز آنتی بیوتیک بر اساس اطلاع پزشک از عوامل بیماری زا، و نیز آگاهی از وضعیت حساسیت میکروب‌ها در جامعه است. بدون شك، باكتری‏های مسبب سینوزیت به طور روزافزون به آنتی‌بیوتیك‏ها مقاوم می‏شوند، كه این امر درمان طبی سینوزیت مزمن را مشكل‏تر می‏سازد. در خصوص درمان آنتی‏بیوتیكی سینوزیت مزمن، موارد سوال برانگیز زیادی وجود دارد. این واقعیات درحال حاضر مصرف محتاطانه‏تر آنتی‏بیوتیك‏ها را تحت نظر پزشک ایجاب می‏كند.

مصرف آنتی‌بیوتیك

موضوعی كه در اكثر مطالعات اخیر در خصوص سینوزیت كودكان برروی آن توافق شده این است كه مردم نباید به دلخواه‌شان و آن‌هم به دلیل ترشحات چركی بینی توقع دریافت آنتی‏بیوتیك داشته باشند، و پزشكان نیز نباید به تجویز آنتی‏بیوتیك‏های وسیع‏الطیف و گران قیمت جهت هر عفونت جزئی ادامه دهند. متاسفانه در کشور ما آنتی‏بیوتیك‏های زیادی برای درمان عفونت‏های تنفسی فوقانی ویروسی به‏كار می‏روند در حالی که یک سرماخوردگی ویروسی نیازی به مصرف آنتی‌بیوتیک ندارد. مصرف بی‏رویه و نامتناسب آنتی‏بیوتیك موجب روند فزاینده پیدایش باكتری‏های مقاوم به دارو می‌شود. تشخیص اینكه آیا عفونت ویروسی است یا با یك عفونت باكتریایی آمیخته شده و با درمان آنتی‏بیوتیكی بهتر خواهد شد، اغلب اوقات مشكل است و نیاز به تشخیص دقیق توسط پزشک دارد.

سینوزیت مزمن درمان آنتی‏بیوتیکی کامل‌تری را لازم دارد و به همراه آن در بسیاری از موارد استروییدهای موضعی به صورت اسپری ممكن است مفید باشند. دسته‌ای از این اسپری‌های استروییدی بی‏خطر بوده و اختلالی در رشد ایجاد نمی‏كنند. قطره‌های استروییدی به هیچ وجه برای کودکان توصیه نمی‌شود. همچنین مصرف قطره‌های بازکننده‌ی بینی در اکثر موارد ضرورتی نداشته و در صورت استفاده، مصرف آن‌ها باید به کمتر از سه روز محدود شود.  به طور کلی رویكرد درمانی اولیه در کودکان مبتلا به رینوسینوزیت مزمن باید درمان طبی باشد، نه جراحی. به هرحال در موارد بسیار کمی، جراحی می‏تواند نقش درمانی مهمی داشته باشد. بروز علایم شبیه سینوزیت مزمن در كودكان دارای لوزه ی سوم بسیار بزرگ یک امر مسلم است.

در‌این کودکان اگر بافت لوزه سوم کوچک نشود، سلامت حفره بینی برنمی‏گردد؛ بنابراین درمان لوزه ی سوم به روش غیرجراحی یا جراحی، علایم و نشانه‏های سینوزیت را بهبود می‏بخشد. با وجود آن که جراحی اندوسكوپیك سینوس به روش اصلی درمان جراحی سینوزیت مزمن در بزرگسالان بدل گردیده است، جراحی اندوسكوپیك در سینوزیت مزمن کودکان به ندرت ضرورت می‏یابد. جراحی اندوسکوپیک بینی و سینوس یکی از مشکل‌ترین جراحی‌ها در درمان اختلالات بینی و سینوس در اطفال می‌باشد. موارد مورد لزوم جراحی اندوسکوپی بینی و سینوس در کودکان با بالغین متفاوت می‌باشد. مشکلات تکنیکی این جراحی در اطفال و بارزتر بودن نقش بیماریهای زمینه‌ای و عمومی در آنها نسبت به بالغین، تمایل برای انجام جراحی اندوسکوپیک بینی و سینوس برای سینوزیت مزمن در اطفال را کاهش داده و در موارد لزوم قطعی جراحی،‌این امر فقط باید توسط جراحانی که از تجربه و دانش فراوان در‌این زمینه بهره‌مندند، انجام شود تا از عوارض ناخواسته پیشگیری شود. در کودکان موارد لازم جراحی اندوسکوپیک بینی و سینوس در بیشتر اوقات برای موارد غیر از سینوزیت است و شامل موارد زیر است: 

 گرفتگی كامل راه هوایی بینی در در اثر پولیپ‌های وسیع  

 عوارض داخل جمجمه‏ای یا آبسه‌های داخل کاسه چشم

 سینوزیت‌های قارچی 

 تومورهای مختلف بینی و سینوس

 ناهنجاری‌های مادرزادی بینی

پیشگیری

در کودکانی که به مهد کودک می‌روند و قبل از پایان هر دوره عفونت ویروسی مجدداً دچار عفونت دیگری می‌شوند و ‌این امر سینوزیت آنها را طولانی کرده است، لازم است برای مدت محدودی، مثلا یک ماه از مهدکودک بیرون آورده شوند تا سیستم دفاعی بینی و سینوس‌ها فرصت ترمیم داشته باشد. تمام کودکانی که کوچکترین تماسی با دود سیگار والدین خود دارند، لازم است ‌این تماس به طور کامل متوقف شود، زیرا در مطالعات مختلف اثبات شده است که در معرض دود سیگار بودن، موجب ابتلاء بیشتر کودکان نه تنها به سینوزیت بلکه به عفونت‌های مکرر گوش شده و درمان را در آنها ناکارآمد می‌کند.

آموزش شستن مرتب دست‌ها توسط والدین به کودکان و رعایت بهداشت فردی (مانند اجتناب از دست زدن به چشم) به خصوص در محیط مدارس موجب کاهش عفونت‌های ویروسی که از شایع‌ترین عوامل زمینه ساز سینوزیت است می‌شود.  در فصول سرد سال، گرم کردن پاها با پوشیدن جوراب‌های ضخیم و همچنین گرم نگه داشتن پیشانی در کاهش تورم منافذ سینوس‌ها مؤثر است. از مصرف خودسرانه آنتی بیوتیک در سرماخوردگی‌های ویروسی که تبدیل به سینوزیت چرکی نشده است، اجتناب شود. آنتی بیوتیک اثری بر ویروس‌ها ندارد و عفونت‌های ویروسی معمولا در یک هفته بهبود می‌یابند.

توصیه می‌شودکودکان مستعد در هنگام شنا در استخر، حتما از وسایلی مانند دماغگیر استفاده کنند و از استخر‌های با میزان کلر بالا اجتناب نمایند زیرا گاز کلر متصاعد شده در هوای استخر سرپوشیده برای سلامت سینوس‌ها مضر است. در کودکانی که زمینه آلرژی و حساسیت فصلی دارند، درمان آلرژی در فصل حساسیت صورت گیرد. در صورت تورم و قرمزی چشم ناشی از سینوزیت، حتما در اسرع وقت به پزشک مراجعه شود. در صورت آلودگی شدید هوا سعی شود از تردد بی‌مورد کودکان در محیط‌های باز جلوگیری شود. در فصل زمستان حتی الامکان از وسایل گرمازایی مانند شومینه که مستقیما با هوای منزل در ارتباط است، اجتناب شود. استفاده از بخور در تمام مواردی که خشکی و آلودگی هوا وجود دارد موجب بهتر شدن عملکرد سینوس‌ها و کمک به خروج راحت‌تر ترشحات سینوس‌ها می‌شود. در موارد سرماخوردگی بدون عارضه نیازی به مراجعه به پزشک و مصرف آنتی‌بیوتیک نیست ولی در موارد زیر لازم است به پزشک مراجعه شود:

 علایم سرماخوردگی بیش از 10 روز طول بکشد، یا به تدریج بدتر شود.  با سردرد شدید همراه باشد.  ورم صورت یا تغییرات چشمی ظاهر شود.  درد صورت بیش از سه روز باقی بماند.  تب بالای 38 درجه بیشتر از 3 روز ادامه یابد.  ترشحات بینی پس از گذشت یک هفته از شروع سرماخوردگی، زرد یا سبز رنگ شود.  ترشحات، از ابتدای سرماخوردگی زرد یا سبز رنگ باشد و بیش از یک هفته ادامه یابد.  ده روز بعد از برطرف شدن سایر علایم، سرفه خلط‌دار همچنان باقی بماند.  گوش درد (به ویژه یک طرفه) بیش از یک روز باقی بماند.

درمان

در تجربه پانزده ساله مولف در جراحی‌های اندوسکوپیک سینوس در کودکان، علیرغم ‌اینکه سینوزیت مزمن از علل شایع انجام جراحی اندوسکوپی بینی و سینوس در بالغین می‌باشد، در کودکان فقط گروه کوچکی از موارد جراحی اندوسکوپیک را تشکیل می‌دهد و سایر علل نظیر سینوزیت‌های قارچی، پولیپ‌ها، عوارض کاسه چشمی، تومورها و ناهنجاری‌های مادرزادی نقش برجسته‌تری در موارد تصمیم به جراحی اندوسکوپیک در کودکان داشته‌اند. در کودکانی كه در معرض دود سیگار بوده‌اند میزان موفقیت در نتایج عمل جراحی اندوسکوپیک سینوس برای درمان سینوزیت به طور واضحی پایین‌تر بوده است که ‌این موضوع را باید در هنگام اتخاذ تصمیم به‌این اعمال جراحی درنظر داشت.